คำถาม เก็บสารเคมีในห้องปฏิบัติการอย่างไรให้ปลอดภัย
คำตอบ โดยทั่วไปแล้วการเก็บสารเคมีในห้องปฏิบัติการมีข้อควรปฏิบัติหลักๆ คือ แยกการเก็บสารเคมีตามประเภทอันตราย จากนั้นจึงค่อยวางเรียงลำดับตามตัวอักษร ไม่ควรเก็บสารเคมีบนชั้นในระดับเหนือสายตาขึ้นไปและควรเก็บในที่สถานที่ที่จัดไว้โดยเฉพาะ รวมทั้งสารเคมีทุกตัวควรมีการบันทึกวันที่ได้รับเข้ามาในห้องปฏิบัติ การและวันที่เปิดใช้
นอกจากนี้การเก็บสารเคมีโดยคำนึงถึงความปลอดภัย ผู้ใช้หรือผู้ที่มีสารเคมีควรทราบสมบัติบางประการของสารเคมีนั้นๆ ด้วย เนื่องจากสารเคมีบางประเภทอาจต้องการความระมัดระวังในการจัดเก็บเป็นพิเศษ ตัวอย่างเช่น
1. กรดไฮโดรฟลูออริก (hydrofluoric acid) ควรเก็บในภาชนะที่ไม่ใช่แก้วหรือโลหะ เนื่องจากมีฤทธิ์กัดกร่อนสูง
2. สารเคมีไวไฟ เช่น ฟอสฟอรัส (phosphorous) อะซิโตน (acetone) และเมธานอล (methanol) ควรเก็บห่างจากแหล่งกำเนิดเปลวไฟ สวิตช์ไฟที่ใช้ในห้องปฏิบัติการต้องไม่ทำให้เกิดประกายไฟ
3. สารที่สลายตัวได้เมื่อโดนแสงหรือความร้อน หรือเกิดปฏิกิริยาต่อไปที่เป็นอันตราย เช่น สารเปอร์ออกไซด์ และ organometallics ควรเก็บไว้ในตู้เย็น
4. ตัวทำละลายที่มีจุดเดือดต่ำ เช่น อะซีโตน (acetone) เพนเทน (pentane) ไดเอธิลอีเทอร์ (diethyl ether) เฮกเซน (hexane) และปิโตรเลียมอีเทอร์ (petroleum ether) ควรเก็บไว้ในที่มีการถ่ายเทอากาศที่ดี ไม่ควรให้โดนแสงแดดโดยตรง
5. ฟอสฟอรัสขาวซึ่งเป็นสารเคมีที่เกิดปฏิกิริยากับอากาศและเผาไหม้ได้เองที่อุณหภูมิปกติ ต้องเก็บในน้ำ
6. โซเดียม (sodium) และโลหะอัลคาไลอื่นๆ ซึ่งเป็นสารเคมีที่เกิดปฏิกิริยารุนแรงกับน้ำ ต้องเก็บในน้ำมัน เพื่อป้องกันการทำปฏิกิริยากับน้ำหรือไอน้ำในอากาศ
7. อีเทอร์ (ether) ควรเก็บในขวดสีชา เนื่องจากเปลี่ยนแปลงคุณสมบัติได้ง่ายเมื่อถูกแสง
การปฏิบัติตามวิธีเหล่านี้ ก็สามารถลดความเสี่ยงการเกิดอุบัติภัยและก่อให้เกิดความสะดวกแก่ผู้ใช้สารเคมีได้ในเบื้องต้นแล้ว นอกเหนือจากข้อปฏิบัติเหล่านี้ ผู้ใช้หรือผู้ที่มีสารเคมีควรทำความเข้าใจวิธีการจัดแนกสารเคมีแต่ละประเภทรวมทั้งการจัดห้องปฏิบัติการด้วยเพื่อการจัดเก็บสารเคมีที่มีความปลอดภัยมากขึ้น
แหล่งอ้างอิง :
บริษัท Moody International Certification http://www.moodythai.com/new/article/iso14001/14001_chemical%20store.htm
ภาควิชาเคมี คณะวิทยาศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย. คู่มือความปลอดภัย. 2550
กรมประมง คู่มือความปลอดภัยในห้องปฏิบัติการ www.fisheries.go.th/train-gr/003/S_Lap/S_Lap01.doc |