Seveso เป็นชื่อเมืองเล็กๆ ในประเทศอิตาลี ตอนที่ชื่อเมืองนี้เป็นที่รู้จักจากอุบัติภัยครั้งร้ายแรงในปี ค.ศ. 1976 มีพลเมืองอยู่แค่ 17,000 คน แต่เหตุระเบิดของโรงงานมีผลไปยังเมืองรอบๆ ที่มีคนร่วมแสนคนด้วย เหตุเกิดครั้งนี้มีคนบาดเจ็บกว่า 250 คน แม้ว่าไม่มีรายงานคนเสียชีวิต แต่ยังคงมีการติดตามระยะยาวเพราะสารต้นเหตุคือ dioxin, TCDD (2,3,7,8-tetrachlorodibenzo-p-dioxin) ซึ่งต้องสงสัยว่าเป็นสารก่อมะเร็ง
โรงงานของบริษัท ICMESA ผลิตสาร 2,4,5-trichlorophenol จาก 1,2,4,5-tetrachlorobenzene สารดังกล่าวใช้ผลิตต่อไปเป็น hexachlorophene และ 2,4,5-T หรือ 2,4,5-trichlorophenoxyacetic acid ซึ่งเป็นสารกำจัดวัชพืช ตามกระบวนการผลิตปกติจะไม่มีหรือมี dioxin ออกมาน้อย แต่ที่อุณหภูมิสูงในกรณีเกิดเหตุครั้งนี้สาร 2,4,5-trichlorophenol จึงกลายเป็น TCDD
ผลของสาร TCDD ประมาณ 1 กิโลกรัม กระจายสู่สิ่งแวดล้อม จึงต้องมีมาตรการกำจัดสัตว์ถึง 80,000 ตัว เพื่อตัดวงจรห่วงโซ่อาหาร ห้ามบริโภคพืชผักบริเวณนั้น หญิงมีครรภ์ต้องทำแท้ง ต้องฟื้นฟูดินระยะยาว
อุบัติภัยเกิดจากการลัดขั้นตอนบางประการ ทำให้ไอน้ำอุณหภูมิขึ้นสูงถึง 300 องศาเซลเซียล จึงเกิดเป็น TCDD ไม่มีการควบคุม หรือกำจัดสารพิษที่ปล่อง มีรายงานการวิเคราะห์เหตุการณ์นี้มากมาย ทำให้เกิดเป็นบทเรียนและนับเป็นอีกจุดที่สหภาพยุโรปออกกฎหมายเกี่ยวกับโรงงานอุตสาหกรรมที่เข้มข้นขึ้น เรียกว่า EU Seveso Directive 1982 ปรับปรุงใหม่ปี ค.ศ. 1999 และแก้ไขเพิ่มเติมเป็น Seveso II Directive ในปี ค.ศ. 2005
อุบัติภัยที่เกิดจาก dioxin ที่กล่าวถึงข้างต้นนั้นจริงๆ แล้วเกิดเป็นครั้งที่ 4 ก่อนหน้านี้มีเกิดขึ้น 3 ครั้ง ครั้งแรกเกิดขึ้นที่โรงงาน BASF ประเทศเยอรมนี เมื่อวันที่ 17 พฤศจิกายน ค.ศ. 1953 ในการผลิต Trichlorophenol มีคนงานที่รับผลกระทบตรง 250 คน ในกระบวนการผลิต เกิดความร้อนสูงขึ้นอย่างควบคุมไม่ได้ เมื่อเกิดระเบิดจึงปลดปล่อย dioxin ออกมา ได้มีการติดตามสุขภาพคนงานต่อเนื่อง ภายใน 25 ปี พบว่ามีคนงานเสียชีวิตด้วยมะเร็ง 8 คน คนที่ตายในปี ค.ศ. 1990 อายุ 78 ปี อีก 23 คน เป็นมะเร็งหลากหลายชนิด
ครั้งที่ 2 เกิดที่โรงงาน Philip ที่ประเทศเนเธอร์แลนด์ ในปี ค.ศ.1963 คนที่ได้รับ dioxin โดยตรงและเสียชีวิต 4 คน มีการปิดโรงงาน และรื้อถอน จัดลงแท่งคอนกรีตนำไปทิ้งลงในมหาสมุทรแอตแลนติก
ครั้งที่ 3 เกิดในห้องปฏิบัติการวิจัย Coalite Chemicals ในประเทศอังกฤษ เมื่อปี ค.ศ. 1968 จากปฏิกิริยาเพื่อสังเคราะห์ 2,4,5-T รุนแรงจนควบคุมไม่ได้ ขวดแก้วระเบิดทำให้นักวิจัยเสียชีวิต ส่วนอาคารไม่เสียหายรุนแรง จึงยังคงใช้งานต่อไป จนกระทั่งเริ่มมีคนป่วยด้วยโรคผิวหนังอักเสบรวมแล้ว 80 คน บริษัทจึงตัดสินใจปิดห้องปฏิบัติการ รื้อถอนไปฝังในเหมืองเก่า
ครั้งใหญ่ที่สุด คือ ครั้งที่ 4 ที่เกิดที่ Seveso ประเทศอิตาลี ในปี ค.ศ. 1976 ตามที่กล่าวถึงแล้วตอนต้น
ความรู้เกี่ยวกับ Dioxin
Dioxin เป็นชื่อกลุ่มสารที่มีโครงสร้างพื้นฐานประกอบด้วยวงแหวนเบนซีน 2 วง เชื่อมต่อกันด้วยออกซิเจนอะตอม 1-2 อะตอม ถ้ามี 2 อะตอม เรียกว่า dibenzo-dioxin (DD) ถ้ามี 1 อะตอม เรียกว่า dibenzo-furan (DF) ทั้ง 2 สาร มักเกิดร่วมกันจึงมีการใช้ชื่อเรียกรวมๆ ว่า dioxinที่วงแหวนเบนซีนจะมีหมู่คลอรีนติดอยู่ได้ถึง 8 หมู่ โมเลกุลของ dioxin จึงมีอนุพันธุ์มากมาย ความเป็นพิษก็อาจจะแตกต่างกันมาก ตัวที่เป็นพิษมากที่สุดก็คือ TCDD ซึ่งมีค่า LD50 0.001 มก.ต่อกก.น้ำหนักตัวในหนูทดลอง แต่กับหนูแฮมสเตอร์มีค่า LD50 5 มก.ต่อกก.น้ำหนักตัว ส่วนการทดลองกับลิงซึ่งใกล้เคียงมนุษย์มากที่สุด ค่า LD50 เท่ากับ 0.070 มก.ต่อกก.น้ำหนักตัว TCDD จึงถูกตีตราว่าเป็น dioxin สังเคราะห์ที่อันตรายที่สุด ผลงานวิจัยชี้ว่า TCDD มีผลต่อระบบภูมิคุ้มกัน เป็นสารก่อมะเร็งในสัตว์ทดลอง |
